Av. LL.M Berkay ÖZDEMİR
GİRİŞ
Ne yazık ki çağımızın popüler (!) hastalıklarından biri, diyabet… Türkiye’de 30 bine yakın çocuğun tip 1 diyabetli olduğu düşünülmekte. Peki bu çocuklar kan şekerlerini nasıl regüle etmekteler?
Parmak delmek, gün içinde onlarca kez yapılan bir ölçümdür. İnsülin iğnesi yapmak, hayatları boyunca akıllarından çıkarmamaları gereken bir işlemdir. Böyle bir bireyin hayat kalitesinin yüksek olması, pek âlâ beklenemez.
Tıp teknolojilerinin gelişmesi ile hayat kalitesini yükselten birçok çözüm yolu ortaya çıkmıştır. Bu çözüm yollarından 2 tanesi, bugünkü makalemizin konusudur. Sürekli Glukoz İzleme Cihazları (bilinen adıyla sensör) ve İnsülin İletim Cihazları (bilinen adıyla pompa). Sensörler ve pompalar; tip 1 diyabetli bir bireyin hayat kalitesini yükseltmekte, hipoglisemi (şeker düşüklüğü) ve hiperglisemiden (şeker yüksekliği) korumakta, diyabete bağlı komplikasyonları ve devamında uzuv kayıplarını (ayak kesilmesi) önlemekte, diyabetik retinopati (yüksek şekerin göz tabakasına zarar vermesi), diyabetik nefropati (şekerin kontrol altına alınamaması sonucu böbrek hasarı) ve diyabetik nöropatiyi (şekerin kontrol altına alınamaması sonucu sinir sistemi hasarı) önlemektedir.
Böylesine hayati önem taşıyan bu cihazların ekonomik boyutu, ne yazık ki üzüntü vericidir. Bu cihazlara erişebilmek için çekilen zorluklar, okuyucuların malumudur. Sensör ve pompa kullanırken ekonomisi çöktüğü için bu cihazlara ara vermek zorunda kalan hastalar olduğu gibi bu cihazlara hiç başlayamayan hastaların sayısı da bir hayli fazladır. Yani bu satın alma, sürdürülebilir olmaktan çıkmıştır.
HUKUKİ SORUN NEDİR?
Peki buradaki sorun nedir? Sorun her zamanki gibi Sağlık Uygulama Tebliği’nden kaynaklanmaktadır. SUT, sensöre hiç yer vermemektedir. Yani sensörler devlet tarafından karşılanmamaktadır. SUT, pompanın ise yaklaşık %10’unu karşılamaktadır. Aslında %10 ile %0 arasında hiçbir fark yoktur denilebilir. İnsülin pompalarının 20.456,80 TL’si karşılanmaktadır. Ancak hiçbir marka ve model bu fiyatta değildir. Anayasamızda sosyal devlet ilkesi, yaşam hakkı ve sağlık hakkı düzenlenmektedir. Ulusal ve uluslararası mevzuatta tedaviye ve ilaca erişim hakkının düzenlenmektedir. Sağlık Uygulama Tebliği’nde sensör ve pompanın yer almaması yüzünden anayasa ve yasalarda yazan haklar uygulanamamakta, çocuklar sensörsüz ve pompasız kalmaktadır.
HUKUKİ SORUNUN ÇÖZÜM YOLU NEDİR?
Böyle bir durum karşısında bireylerin ve özellikle çocukların bu tedaviye erişebilmesi için hukuki yollara başvurması gerekmektedir. Sensör ve pompaların SGK tarafından ücretsiz ve kesintisiz karşılanması talepli davalar açılmaktadır. Açılan bu davalar kazanıldığı takdirde hangi marka ve model sensör ile pompa talep edilmiş ise “tedavi sonuna kadar ücretsiz ve kesintisiz” bir şekilde SGK karşılamaktadır.
DAVA AÇTIKTAN SONRA NE OLMAKTADIR?
Tarafımızca yürütülen hukuki mücadelelerde Medtronic G4 ve Dexcom G6 marka sensörlerin, Medtronic 780G ve Omnipod Dash pompaların “tedavi sonuna kadar ücretsiz ve kesintisiz” bir şekilde SGK karşılanması sağlanmıştır.
Ayrıca Dexcom G7 marka sensöre ilişkin Türkiye’de açılmış ilk dava, tarafımıza aittir.
İhtiyati tedbir, yürütmenin durdurulması kararı alındıktan sonra ya da davalar kazanıldıktan sonra aileler sensör ve pompa satın almaya devam etmektedir. Yaptıkları bu satın almaların ücretini, mahkeme kararına istinaden SGK’dan iade almaktadırlar.
Bu konuda farklı illerden emsal olmuş mahkeme kararlarını tüm diyabetli ailelerle ve meslektaşlarımızla paylaşmaktan onur ve gurur duyarız.
DİKKAT!
SGK aleyhine açılacak davalarda birtakım prosedürlerin işletilmesi gerekmektedir. Prosedürün eksik ya da hatalı işletilmesi, hukuken geri dönüşü mümkün olmayan birtakım sorunları da beraberinde getirebilecektir. Bu nedenle bir sağlık hukuku uzmanı avukattan destek alınması gerekmektedir.
CANLI YAYIN
Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dekan Yardımcısı ve Çocuk Endokrinolojisi Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Erdal Eren hocamız ile birlikte muhteşem bir canlı yayın gerçekleştirdik. Diyabette marka ve model fark etmeksizin sensör ve pompaya ücretsiz erişim, geçmişte alınan sensör ve pompa ücretlerinin iadesi, nadir hastalıkların yetim ilaçlarına güvenilir ve ücretsiz erişim, tedaviye erişim hakkı, sağlık hakkı, Sağlık Uygulama Tebliği’nde yer almayan ilaç ve tıbbi cihazlara erişimin tek yolunun yargı olması üzerine konuştuk. Soru yağmuru nedeniyle yanıtlanamayan birçok soru oldu. Destekleriniz için çok teşekkür ederiz ❤️ Diyabetli ailelerimiz, nadir bireylerimiz, tüm avukat meslektaşlarımız için faydalı bir yayın olmuştur umarım. Herkese iyi seyirler dilerim 💐.
DEXCOM G7'YE İLİŞKİN TÜRKİYE'DEKİ İLK MAHKEME KARARLARI
Dexcom G7'ye ilişkin ilk iki mahkeme kararı 11.06.2024 tarihinde tarafımızca açılmıştır. Kocaeli 2. İş Mahkemesi ve İstanbul 21. İş Mahkemesi, 12.06.2024 tarihinde jet hızıyla ihtiyati tedbir kararları vererek Dexcom G7 ve Omnipod Dash'in tamamen ücretsiz ve kesintsiz olmasına karar vermiştir.
DİĞER ÖRNEK KARARLAR
Dexcom G7 ve Omnipod Dash'in ücretsiz ve kesintisiz karşılanmasına ilişkin 05.06.2024 tarihinde açtığımız davada Bursa 4. İdare Mahkemesi, 12.06.2024 tarihinde yürütmenin durdurulmasına karar vererek Dexcom G7 ve Omnipod Dash'in ücretsiz ve kesintisiz karşılanmasının önünü açmıştır. Bu davalar esastan sonuçlandığında eğer "dava kabul" kararı ile sonuçlanırsa diyabetli aileler, geçmişte yaptıkları sensör ve pompa harcamalarını faiziyle iade alabileceklerdir.
Comments